Hướng Dẫn Bảo Trì Và Thay Thế Vật Tư Hao Mòn Máy Phay CNC

I. Giới thiệu

1.Tầm quan trọng của việc bảo trì máy phay CNC đối với hiệu suất và tuổi thọ của máy

Máy phay CNC đóng vai trò quan trọng trong gia công cơ khí chính xác, giúp tạo ra các chi tiết có độ chính xác cao với năng suất vượt trội. Tuy nhiên, trong quá trình vận hành, các bộ phận của máy sẽ bị hao mòn do ma sát, nhiệt độ và áp lực làm việc liên tục. Nếu không được bảo trì định kỳ, máy có thể gặp sự cố, giảm hiệu suất hoạt động, thậm chí hư hỏng nặng, ảnh hưởng đến tiến độ sản xuất và chất lượng sản phẩm. Do đó, việc bảo trì đúng cách giúp:

- Duy trì độ chính xác gia công.

- Tăng tuổi thọ thiết bị, giảm nguy cơ hỏng hóc lớn.

- Giảm thời gian dừng máy ngoài kế hoạch, đảm bảo tiến độ sản xuất.

| Tham khảo thêm chi tiết vật tư thay thế cho máy phay CNC tại Hi-Tech

2. Ảnh hưởng của vật tư hao mòn nếu không được thay thế kịp thời

Trong quá trình vận hành, một số vật tư hao mòn như dao phay, bạc đạn, trục vít me bi, dầu bôi trơn hay bộ lọc làm mát sẽ dần bị xuống cấp. Nếu không thay thế kịp thời, các vấn đề sau có thể xảy ra:

- Giảm hiệu suất gia công: Dao cắt bị mòn dẫn đến chất lượng cắt kém, làm sai lệch kích thước sản phẩm.

- Tăng nguy cơ hỏng hóc nghiêm trọng: Trục vít me bi hoặc bạc đạn bị mòn có thể gây rung lắc, ảnh hưởng đến độ chính xác và làm hỏng các bộ phận liên quan.

- Gia tăng chi phí vận hành: Việc không thay thế vật tư hao mòn kịp thời có thể dẫn đến hư hỏng nghiêm trọng, khiến doanh nghiệp phải tốn kém nhiều chi phí sửa chữa hoặc thay thế toàn bộ linh kiện.

II. Các loại vật tư hao mòn trong máy phay CNC

1. Dao phay và mũi khoan

1.1 Vai trò của dao cắt trong quá trình gia công.

Dao phay và mũi khoan là những công cụ quan trọng trong quá trình gia công cắt gọt kim loại trên máy phay CNC. Chúng quyết định trực tiếp đến độ chính xác, tốc độ và chất lượng bề mặt của sản phẩm gia công.

- Dao phay: Được sử dụng để thực hiện các thao tác phay mặt, phay rãnh, phay biên dạng và tạo hình trên phôi. Dao phay có nhiều loại như dao phay ngón, dao phay đĩa, dao phay trụ… mỗi loại phục vụ mục đích gia công khác nhau.

- Mũi khoan: Chủ yếu dùng để khoan lỗ trên vật liệu kim loại. Trong nhiều trường hợp, mũi khoan còn được sử dụng để tạo lỗ dẫn hướng cho các bước gia công tiếp theo như doa hoặc taro ren.

Dao cắt sắc bén giúp quá trình gia công diễn ra mượt mà, giảm lực cắt, tăng tốc độ gia công và đảm bảo bề mặt sản phẩm mịn, ít ba via. Nếu dao mòn hoặc hư hỏng, không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm mà còn làm giảm tuổi thọ của máy do tăng áp lực lên trục chính và hệ thống truyền động.

1.2 Dấu hiệu nhận biết dao phay/mũi khoan cần thay thế (mòn, sứt mẻ, giảm hiệu suất cắt).

Nếu không được thay thế kịp thời, chúng có thể gây lỗi gia công, giảm năng suất và làm hỏng bề mặt chi tiết. Dưới đây là một số dấu hiệu cần lưu ý:

Mòn lưỡi cắt

- Dao phay và mũi khoan khi mới có lưỡi cắt sắc bén, giúp cắt gọt chính xác. Khi dao bị mòn, đường cắt không còn sắc nét, dễ gây vết xước trên bề mặt chi tiết.

- Mòn lưỡi cắt cũng làm tăng lực cắt, gây quá tải cho trục chính và động cơ.

Sứt mẻ hoặc gãy dao

- Nếu thấy lưỡi dao bị sứt mẻ, răng dao gãy hoặc mũi khoan bị nứt, đó là dấu hiệu dao không còn đảm bảo an toàn khi sử dụng.

- Khi dao bị gãy, có nguy cơ làm hỏng phôi hoặc gây rung lắc mạnh, ảnh hưởng đến hệ thống máy.

Giảm hiệu suất cắt

- Khi dao bị cùn, tốc độ cắt giảm đáng kể, thời gian gia công kéo dài.

- Tiếng ồn lớn hơn bình thường, rung động mạnh do dao không còn sắc bén.

- Lực cắt tăng cao khiến nhiệt độ cắt tăng, làm giảm tuổi thọ của dao và ảnh hưởng đến bề mặt phôi.

Bề mặt gia công kém chất lượng

- Xuất hiện ba via, bề mặt phôi có vết xước hoặc vết cháy do dao không còn đủ sắc để cắt gọt chính xác.

- Sai số gia công tăng, không đạt yêu cầu về kích thước và độ nhẵn bề mặt.

2. Đầu kẹp dao (Collet, Chuck, Holder)

2.1 Ảnh hưởng của đầu kẹp dao đến độ chính xác gia công

Đầu kẹp dao (Collet, Chuck, Holder) đóng vai trò quan trọng trong việc cố định dao cắt trên trục chính của máy phay CNC. Một hệ thống kẹp dao chất lượng và ổn định sẽ đảm bảo:

• Độ chính xác gia công cao: Đầu kẹp dao giúp giữ dao cắt vững chắc, hạn chế độ đảo (runout), đảm bảo độ chính xác khi gia công các chi tiết có dung sai chặt chẽ.
• Giảm rung động: Đầu kẹp dao kém chất lượng hoặc bị mòn có thể làm dao bị rung, ảnh hưởng đến chất lượng bề mặt chi tiết gia công, gây lỗi kích thước.
• Bảo vệ dao cắt và trục chính: Nếu đầu kẹp dao không chắc chắn, dao có thể bị trượt hoặc rung lắc, gây mòn dao nhanh hơn hoặc thậm chí làm hỏng trục chính của máy CNC.
• Tăng tuổi thọ của dao và máy: Một đầu kẹp dao tốt giúp truyền lực cắt ổn định, giảm ma sát không cần thiết, hạn chế hư hỏng dao và tăng độ bền của trục chính.

2.2 Khi nào cần thay thế đầu kẹp dao?

Đầu kẹp dao cũng là một bộ phận hao mòn theo thời gian. Nếu không được kiểm tra và thay thế kịp thời, nó có thể gây ra lỗi gia công nghiêm trọng. Dưới đây là một số dấu hiệu nhận biết đầu kẹp dao cần thay thế:

Độ kẹp không còn chắc chắn

• Khi lắp dao vào, nếu cảm thấy dao không được giữ chặt hoặc dễ bị trượt ra trong quá trình gia công, đó là dấu hiệu đầu kẹp đã bị mòn hoặc mất độ đàn hồi.
• Việc đầu kẹp lỏng lẻo có thể làm sai số gia công tăng lên hoặc gây nguy hiểm khi vận hành máy.

Độ đảo (runout) lớn hơn tiêu chuẩn

• Nếu kiểm tra và phát hiện độ đảo vượt quá giới hạn cho phép (thường dưới 0.005mm với đầu kẹp chính xác cao), cần thay thế đầu kẹp để đảm bảo độ chính xác gia công.
• Độ đảo lớn có thể làm dao mòn không đều, giảm chất lượng cắt và gây hư hỏng phôi.

Mòn, biến dạng hoặc nứt gãy

• Sau một thời gian sử dụng, đầu kẹp dao có thể bị mài mòn, cong vênh hoặc xuất hiện các vết nứt nhỏ do lực siết quá mạnh hoặc va đập trong quá trình vận hành.
• Các dấu hiệu này có thể làm giảm độ bám của đầu kẹp, dẫn đến mất ổn định khi gia công.

Dấu hiệu gỉ sét hoặc bám bẩn quá mức

• Nếu đầu kẹp bị gỉ hoặc có nhiều bụi bẩn, dầu cắt bám lâu ngày không thể vệ sinh sạch, khả năng kẹp của nó sẽ bị giảm đáng kể.
• Việc bám bẩn quá mức có thể ảnh hưởng đến độ tiếp xúc giữa đầu kẹp và dao cắt, làm sai lệch kích thước gia công.

3. Dầu bôi trơn và dầu làm mát

3.1 Tác dụng của dầu bôi trơn/làm mát đối với động cơ và dao cắt

Dầu bôi trơn và dầu làm mát đóng vai trò quan trọng trong quá trình vận hành của máy phay CNC, giúp tối ưu hiệu suất gia công và kéo dài tuổi thọ của các bộ phận quan trọng.

Dầu bôi trơn (Lubricant Oil)

• Giảm ma sát và hao mòn: Dầu bôi trơn giúp giảm ma sát giữa các bộ phận chuyển động như trục chính, vít me bi, bạc đạn… từ đó hạn chế hao mòn và gia tăng tuổi thọ của máy.
• Duy trì độ chính xác: Ma sát lớn có thể làm nóng các linh kiện, gây giãn nở nhiệt và ảnh hưởng đến độ chính xác gia công. Dầu bôi trơn giúp duy trì độ ổn định của máy.
• Bảo vệ các bộ phận quan trọng: Hệ thống truyền động và trục chính cần được bôi trơn tốt để tránh rung động và mài mòn quá mức.

Dầu làm mát (Coolant Oil)

• Tản nhiệt hiệu quả: Khi gia công với tốc độ cao, dao cắt và phôi sẽ sinh nhiệt lớn. Dầu làm mát giúp giảm nhiệt độ, tránh làm biến dạng vật liệu và giảm nguy cơ cháy dao.
• Bôi trơn quá trình cắt: Một số loại dầu làm mát có tác dụng bôi trơn, giúp dao cắt hoạt động trơn tru hơn, giảm ma sát giữa dao và phôi.
• Loại bỏ phôi và tạp chất: Dầu làm mát cuốn trôi phôi ra khỏi vùng cắt, hạn chế tích tụ phoi gây tắc nghẽn và ảnh hưởng đến quá trình gia công.

3.2 Chu kỳ và tần suất thay dầu hợp lí cho máy phay CNC 

4. Lọc bụi và bộ lọc dầu/làm mát

4.1 Tầm quan trọng của việc thay thế bộ lọc định kỳ

Bộ lọc trong máy phay CNC có nhiệm vụ loại bỏ tạp chất như bụi, phoi kim loại và cặn dầu khỏi hệ thống làm mát và bôi trơn. Việc thay thế bộ lọc định kỳ là rất quan trọng vì:

Duy trì hiệu suất của máy

• Bộ lọc sạch giúp dầu bôi trơn và dầu làm mát lưu thông tốt, đảm bảo máy vận hành ổn định.
• Nếu bộ lọc bị tắc, hệ thống làm mát sẽ kém hiệu quả, gây nóng máy và giảm tuổi thọ linh kiện.

Ngăn chặn hỏng hóc nghiêm trọng

• Khi bụi bẩn và cặn dầu tích tụ trong bộ lọc quá lâu, chúng có thể làm hỏng hệ thống bôi trơn, gây mài mòn nhanh hơn cho các bộ phận quan trọng như trục chính, vít me bi.
• Bộ lọc bị tắc cũng có thể gây tắc nghẽn hệ thống dầu làm mát, làm quá trình gia công kém chính xác do nhiệt độ tăng cao.

Tiết kiệm chi phí bảo trì và sửa chữa

• Việc thay bộ lọc định kỳ giúp giảm nguy cơ máy gặp sự cố lớn, tránh những chi phí sửa chữa tốn kém do hỏng hóc hệ thống dầu bôi trơn hoặc làm mát.
• Bộ lọc sạch giúp dầu làm mát và dầu bôi trơn duy trì chất lượng lâu hơn, giảm tần suất thay dầu.

​4.2 Dấu hiệu nhận biết bộ lọc bị tắc và cần thay mới

 

Dấu hiệu bộ lọc dầu bôi trơn bị tắc

• Áp suất dầu giảm hoặc tăng bất thường trên đồng hồ đo.
• Dầu bôi trơn có màu sậm hơn bình thường, có nhiều cặn bẩn.
• Máy hoạt động có tiếng ồn bất thường, rung lắc hoặc bị nóng nhanh.

Dấu hiệu bộ lọc dầu làm mát bị tắc

• Lưu lượng dầu làm mát chảy yếu hơn bình thường, hoặc có hiện tượng bọt khí.
• Phôi gia công có bề mặt kém mịn, xuất hiện vết cháy hoặc dao nhanh mòn hơn.
• Dầu làm mát có mùi hôi, bị nhiễm bẩn hoặc đổi màu.

Dấu hiệu bộ lọc bụi bị tắc

• Nhiệt độ bên trong khoang máy CNC tăng cao do hệ thống làm mát kém hiệu quả.
• Lượng bụi bám nhiều trên linh kiện và bên trong buồng làm việc, ảnh hưởng đến độ chính xác gia công.
• Hệ thống quạt hoặc thông gió hoạt động yếu, phát ra tiếng ồn bất thường.

5. Dây curoa và các bộ phận truyền động khác

5.1 Cách kiểm tra độ căng của dây curoa

Dây curoa trong máy phay CNC có nhiệm vụ truyền động từ động cơ chính đến trục chính hoặc các bộ phận khác. Nếu dây curoa bị chùng hoặc quá căng, máy sẽ hoạt động không ổn định, giảm độ chính xác và làm hư hỏng các linh kiện liên quan.

Phương pháp kiểm tra độ căng của dây curoa:

• Kiểm tra bằng tay: Ấn nhẹ vào giữa dây curoa, nếu độ lún quá lớn hoặc dây quá căng, cần điều chỉnh lại.
• Dùng thước đo độ võng: Đo khoảng cách giữa hai điểm căng nhất của dây. Nếu độ võng vượt mức cho phép (theo hướng dẫn của nhà sản xuất), cần căn chỉnh lại độ căng.
• Nghe âm thanh khi vận hành: Dây curoa bị chùng có thể phát ra tiếng rít khi quay, trong khi dây quá căng có thể gây tiếng rung hoặc gầm lớn.
• Kiểm tra bằng đồng hồ đo lực căng: Một số loại máy hiện đại có thể đo lực căng của dây curoa để xác định xem nó có đang ở mức tối ưu hay không.

5.2 Khi nào cần thay dây curoa để tránh ảnh hưởng đến động cơ

Dây curoa có thể bị mài mòn, nứt hoặc giãn dài theo thời gian, làm giảm hiệu suất truyền động và ảnh hưởng đến hoạt động của động cơ. Dấu hiệu nhận biết dây curoa cần thay thế

• Dây bị nứt, mòn hoặc có vết rách nhỏ: Đây là dấu hiệu rõ ràng của hao mòn, nếu tiếp tục sử dụng có thể gây đứt dây đột ngột.
• Máy hoạt động không ổn định, rung lắc nhiều: Nếu dây curoa không còn truyền động tốt, trục chính có thể bị giật hoặc không quay đúng tốc độ.
• Có tiếng ồn bất thường từ khu vực truyền động: Nếu nghe thấy tiếng rít, rung mạnh hoặc âm thanh bất thường từ dây curoa, có thể nó đã bị giãn hoặc lỏng.
• Dây bị trượt khi máy hoạt động: Nếu dây curoa không bám chặt vào bánh đà hoặc pulley, hiệu suất truyền động sẽ giảm, gây mất ổn định gia công.
• Tốc độ trục chính không đồng đều: Nếu tốc độ gia công bị dao động thất thường, có thể do dây curoa đã mòn hoặc mất độ bám.

5.3 Chu kỳ thay thế dây curoa hợp lý

• Thông thường, dây curoa nên được thay mới sau 12 - 24 tháng, tùy vào mức độ sử dụng của máy.
• Nếu máy chạy liên tục với tải nặng, nên kiểm tra dây curoa 6 tháng/lần để đảm bảo không bị hư hỏng sớm.
• Khi bảo trì, cần kiểm tra các pulley và bánh đà để đảm bảo không bị mòn hoặc lệch trục, vì điều này có thể làm hỏng dây curoa nhanh hơn.

5.4 Lưu ý khi thay dây curoa:

• Sử dụng dây curoa có chất lượng cao, phù hợp với thông số kỹ thuật của máy.
• Khi lắp đặt dây mới, cần đảm bảo căn chỉnh đúng vị trí và độ căng theo hướng dẫn của nhà sản xuất.
• Kiểm tra và bôi trơn các bộ phận truyền động khác như vòng bi, pulley để đảm bảo hệ thống hoạt động trơn tru.

III. Quy trình bảo trì và thay thế vật tư hao mòn đúng cách

1. Lập kế hoạch bảo trì định kỳ

​Việc bảo trì định kỳ giúp máy phay CNC hoạt động ổn định, giảm thiểu hư hỏng và kéo dài tuổi thọ của các bộ phận quan trọng.

- Dao phay/mũi khoan: Thay mới sau 3 - 6 tháng hoặc khi thấy dấu hiệu mòn/sứt mẻ.

- Đầu kẹp dao: Thay sau 6 - 12 tháng nếu độ bám giảm.

- Dầu bôi trơn/làm mát: Thay mới sau 3 - 6 tháng để đảm bảo hiệu suất làm việc.

- Bộ lọc dầu/lọc bụi: Thay mới sau 6 - 12 tháng hoặc khi bị tắc.

- Dây curoa: Thay sau 12 - 24 tháng, kiểm tra định kỳ độ căng

2. Kiểm tra và vệ sinh máy phay CNC

Việc kiểm tra và vệ sinh máy thường xuyên giúp giảm bụi bẩn, tránh hao mòn nhanh. Quy trình kiểm tra hằng ngày, hàng tuần, hàng tháng

• Hàng ngày:

- Kiểm tra mức dầu bôi trơn, dầu làm mát.

- Kiểm tra dao phay/mũi khoan, đầu kẹp dao trước khi gia công.

- Vệ sinh phoi kim loại, bụi bẩn trên bề mặt máy.

• Hàng tuần:

- Kiểm tra tình trạng bộ lọc dầu, hệ thống làm mát.

- Kiểm tra độ bám của đầu kẹp dao, xiết lại nếu cần.

- Kiểm tra dây curoa và các bộ phận truyền động.

• Hàng tháng:

- Không sử dụng dầu mỡ bẩn hoặc hóa chất ăn mòn có thể làm hỏng linh kiện

- Sử dụng dung dịch vệ sinh chuyên dụng để lau sạch bề mặt máy, đầu kẹp dao và các bộ phận khác.

- Dầu bôi trơn phải là loại phù hợp với từng dòng máy CNC, tránh dùng dầu không đúng tiêu chuẩn.

- Vệ sinh bộ lọc dầu/làm mát, thay dầu nếu cần.

- Kiểm tra các trục vít, bôi trơn đầy đủ.

- Kiểm tra độ chính xác gia công, căn chỉnh nếu sai lệch.

2. Thay thế vật tư hao mòn đúng kỹ thuật

2.1. Hướng dẫn thay dao phay/mũi khoan an toàn

 

• Chuẩn bị trước khi thay dao/mũi khoan

- Tắt nguồn máy: Đảm bảo máy đã dừng hoàn toàn, ngắt điện và chờ đến khi trục chính không còn quay.

- Đeo đồ bảo hộ: Găng tay chống cắt, kính bảo hộ để tránh mảnh vụn văng ra.

- Vệ sinh khu vực làm việc: Loại bỏ phoi, dầu mỡ thừa để tránh trơn trượt hoặc nhiễm bẩn dao cụ mới.

- Kiểm tra dao cụ mới: Đảm bảo dao/mũi khoan không bị nứt, sứt mẻ hoặc có dấu hiệu hư hỏng.

• Tháo dao phay/mũi khoan cũ

- Dùng dụng cụ tháo phù hợp: Cờ lê, chìa vặn theo thiết kế của máy.

- Giữ chắc dao cụ: Tránh để dao rơi gây hư hỏng hoặc chấn thương.

- Nới lỏng collet/kẹp dao: Xoay ngược chiều kim đồng hồ để tháo dao nhẹ nhàng.

- Làm sạch bề mặt tiếp xúc: Dùng khí nén hoặc giẻ lau sạch bụi bẩn, dầu mỡ trên trục chính và đầu kẹp dao.

• Lắp dao phay/mũi khoan mới

- Lắp dao vào đúng vị trí: Căn chỉnh chính xác để dao không bị lệch hoặc kẹt.

- Siết chặt đúng lực: Dùng cờ lê hoặc bộ khóa momen để siết đủ lực theo khuyến nghị.

- Kiểm tra lại: Đảm bảo dao/mũi khoan chắc chắn trước khi khởi động máy.

2.2 Cách thay dầu, bộ lọc và căn chỉnh lại máy sau khi thay thế.

• Thay dầu và bộ lọc

- Chọn đúng loại dầu bôi trơn/làm mát: Theo hướng dẫn của nhà sản xuất.

- Tắt máy & xả dầu cũ: Mở van xả dầu, thu gom dầu thải đúng quy định môi trường.

- Thay bộ lọc dầu/làm mát: Kiểm tra cặn bẩn, thay mới nếu bộ lọc quá bẩn hoặc tắc.

- Bổ sung dầu mới: Đổ dầu vào đúng mức quy định, kiểm tra rò rỉ trước khi chạy thử.

• Căn chỉnh máy sau khi thay dao

- Kiểm tra độ đồng tâm: Đảm bảo dao/mũi khoan không bị lệch tâm gây rung động.

- Cân chỉnh bàn máy: Kiểm tra độ phẳng, điều chỉnh nếu cần thiết.

- Chạy thử không tải: Quan sát tiếng ồn, độ rung trước khi gia công sản phẩm.

- Kiểm tra đường cắt: Cắt thử trên vật liệu mềm để đánh giá độ chính xác.

3. Ghi chép nhật ký bảo trì

3.1 Theo dõi thời gian thay thế vật tư để tránh hỏng hóc bất ngờ

Việc theo dõi thời gian thay thế vật tư giúp ngăn chặn hỏng hóc đột ngột, đảm bảo máy móc vận hành ổn định và giảm thiểu gián đoạn trong sản xuất. Nếu không thay thế kịp thời, dao cụ và linh kiện có thể bị mài mòn quá mức, gây ra lỗi gia công hoặc hư hỏng nghiêm trọng.

3.2 Lưu lại thông tin bảo trì giúp tối ưu hóa vận hành.

Lưu trữ thông tin bảo trì giúp tối ưu hóa vận hành, nâng cao hiệu suất máy móc và kéo dài tuổi thọ thiết bị. Việc ghi nhận dữ liệu đầy đủ về quá trình bảo trì, thay thế linh kiện giúp doanh nghiệp dễ dàng phân tích, dự đoán hư hỏng tiềm ẩn và đưa ra kế hoạch bảo dưỡng hợp lý.

Để quản lý hiệu quả, có thể sử dụng các công cụ như Excel, phần mềm CMMS hoặc cảm biến giám sát tự động nhằm đảm bảo máy móc luôn trong trạng thái hoạt động tốt nhất.

Liên hệ đặt hàng và báo giá

Công ty TNHH Giải Pháp và Thiết Bị Hi-Tech đang phân phối các đầu kẹp BT30, BT40, BT50 , vật tư thay thế với độ chính xác cao. Quý khách hàng quan tâm liên hệ Công ty TNHH Giải Pháp và Thiết Bị Hi-Tech chúng tôi để đặt mua đuôi rút và các phụ kiện cho máy phay CNC, máy tiện CNC…

Liên hệ đặt hàng: CÔNG TY TNHH GIẢI PHÁP VÀ THIẾT BỊ HI-TECH

Email: kinhdoanh@thietbihitech.com.vn ; sales@thietbihitech.com.vn

Hotline/Zalo: 0965 865 256 ; 0965 798 767